Шымкент адамға лық толған Алматының тағдырын кешпей ме – зерттеу

Шымкент қазақстандықтардың таяу өңірлерден көшуіне тартымды қалаға айналуда. Алматы, Астанамен қатар екінші оңтүстік мегаполисте ішкі көші-қонның оң сальдосы байқалады, яғни кеткеннен гөрі, қалаға көп адам келеді, деп хабарлайды Almaty.tv тілшісі EnergyProm-ке сілтеме жасап.

ҚР СЖжРА Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша, ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында басқа өңірлерден 31,1 мың қазақстандық жаңадан құрылған шымкенттіктер болды. Бұл 2023 жылғы қаңтар–маусымда тіркелгеннен 84,7%-ға көп (16,8 мың адам). 2019 жылдан бастап қалаға 227,7 мың адам көшіп келді.

Шымкенттегі сыртқы көші-қон іс жүзінде демографиялық статистикаға әсер етпейді. Жарты жыл ішінде мегаполистен шетелге тек 85 азамат кетті, есесіне, қалаға келгендер көп болды: 386 адам.

«Мегаполиске ішкі мигранттардың негізгі ағымы Түркістан облысына келеді, бұл өз кезегінде Шымкент агломерациясының артқанын көрсетеді. 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында мұндай келушілердің үлесі 69,7%, ал саны 21,7 мың адамға жетті. Бұл өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 2 есе көп (12,1 мың адам)», - дейді сарапшылар.

Екінші оңтүстік мегаполиске көшетін өңірлер тізімінде Астана екінші орында тұр. Елордадан қоныс аударғандар саны алты айда 2,5 мың адамды құрады.

Мигранттар сондай-ақ негізі оңтүстік облыстар мен қалалардан келеді. Олардың Шымкент өңіраралық көші-қондағы (Түркістан облысымен бірге) жиынтық үлесі – 83,2%.

«Шымкентте 2019 және 2024 жылдары байқалған негізгі әлеуметтік-демографиялық факторларды салыстырсақ, халық саны 22,8%-ға артып, 1,2 млн-ға жетті. 220 мыңнан астам адамның өсімі мигранттардың есебінен болған. Шымкент бас жоспарын жасаушылардың есептеулеріне сәйкес, 2035 жылға қарай мегаполис тұрғындарының саны тағы 58%-ға артып, 1,9 млн-ға жуықтайды», - делінген зерттеуде.

2019 жылдан бастап жалдамалы жұмысшылар 34 мың адамға ғана өсті. Атаулы жалақы екі есе артып, биылғы маусым айында 302,4 мың теңгені құрады. Шымкентте логистикамен айналысатындар, қаржы және сақтандыру саласында жұмыс істейтіндер ең көп табыс табады. Жұмыссыздық 5,1%-дан 4,9%-ға дейін төмендеді, бірақ ол әлі де орташа республикалық деңгейде қалып отыр.

Екінші деңгейлі тұрғын үй құны айтарлықтай өсті. Егер 2019 жылы Шымкенттің қолданыстағы тұрғын үй қорындағы пәтердің бір шаршы метрін 218,2 мың теңгеге сатып ала алсақ, қазір мұндай бағалар жоқ. Қазір бұл мегаполистегі екінші деңгейлі баспаналар құны жаңа тұрғын үймен тең: шаршы метріне 410,8 мың теңге (2019 жылдың 88,3%-на қоса).

«Шымкенттің халық санының өсу сценарийі Алматының дамуына ұқсас, ол көп жылдар бойы әртүрлі өңірлерден келген ішкі мигранттарды қабылдап, ақыры қазір халықтың көптігіне қатысты проблемаларды реттеуде. Шымкенттегі халық санының өсуі, сонымен қатар, тарихи күрделі инфрақұрылымға да проблемалар артуда», - дейді мамандар. 

Шымкенттің ең өткір әлеуметтік-экономикалық проблемаларының ондығына жоспарды әзірлеушілер мектептердегі оқу орындарының, ауруханалардың тапшылығын, жаңа тұрғын үй алуға үлкен кезектерді, жолдардың 30% қанағаттанарлықсыз жай-күйін және олардың өткізу қабілетінің төмендігін енгізді.