Интернетте санақ жүргізудің маңызы неде

Осы жылдың қыркүйек – қазан айларында жоспарланған кезекті ұлттық санақтың алдыңғы санақтардан айтарлықтай айырмашылығы - алғаш рет online форматта өтуі, деп хабарлайды Almaty.tv тілшісі.

Алматы статистика департаментінің баспасөз қызметінің мәліметінше, орта есеппен бір жылда қазақстандық статистика миллиондаған көрсеткіштерді қамтитын көптеген статистикалық жұмыстарды орындайды, ұйымдар мен азаматтардың сұраныстарымен жұмыс жүргізеді, елдің сандық статистикалық көрсеткіштерін жүйелі түрде жариялауды ұйымдастырады және 10 жылда бір рет ел халқының санағын  өткізеді.

Ол үшін алғашқы 45 күнде 2021 жылдың 1 қыркүйегінен 15 қазанына дейінгі кезеңді қайта жаза отырып, Қазақстанның әрбір азаматы мына сайтқа www.sanaq.gov.kz кіре алады және өзіңіз және үй шаруашылығыңыз туралы ақпаратты толтырыңыз. Санақ қорытындысы бойынша Сізге келетін хабарламаны санақтан өткендігіңіз туралы мәртебені растау үшін сақтау қажет болады. Екінші тәсіл – интервьюерлердің дәстүрлі жаппай үй аралап жасайтын сауалнамасы биыл 1-30 қазан аралығында жүзеге асырылатын болады. Ол онлайн форматта санақтан өте алмаған ел тұрғындарына арналған.

Қазақстандықтар үшін санақтан өтудің тамаша мүмкіндігі – санақтан онлайн өту. Сонымен, бұл несімен маңызды? Осы және басқа сұрақтарымызға ҚР АӘК БНС Ахметова Жанар Елеуқызы жауап береді.

- респонденттер үшін санақты онлайн өтуге мүмкіндік бар. Өйткені, енді әрбір респондент сайтқа кіріп, өзі үшін және үй шаруашылығының (отбасының) мүшелері үшін санақтан өте алады. Біріншіден, бұл пандемия жағдайында ауру жұқтыру қаупін азайтады, өйткені сіз сұхбат алушымен байланысқа түспеу мүмкіндігіне ие боласыз (біздің барлық сұхбат берушілеріміз вакциналанған болса да). Екіншіден, уақытты үнемдейді және респонденттің өзі үшін ыңғайлы болады. Ол кез келген уақытта толтыра алады, сонымен қатар, мысалы, қолы тимей жатса, үзіліс жасай алады, кейін бос уақыты болған кезде санақ парақтарын интернетте толтыруды қайтадан жалғастыра алады. Санақ жүргізу кезіндегі байқау бірлігі үй шаруашылығы болып табылады. Неліктен үй шаруашылығы? Респонденттің өзі де, үй шаруашылығының қанша адамнан тұратыны да, тұрғын үй жағдайы, отбасылық жағдайы, үй шаруашлығының түрлері, қанша бала бар немесе балалар кіммен (әкесімен немесе анасымен) бірге тұратыны да маңызды, мұның бәрі адам санақ кестелерін өзіне және өзінің үй шаруашылығына (отбасына) толтырған кезде көрінеді.

- Жанар, респондент өзі үшін ғана емес, үй шаруашылығының (отбасының) барлық мүшелері үшін толтырғаны дұрыс па?

- Иә, сондықтан санақ парағы ғана емес, үй шаруашылығының (отбасының) барлық мүшелеріне толтыру қажет және тіпті міндетті. Бұл жағдайда біз еліміздің әрбір үй шаруашылығы бойынша статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыра аламыз.

- Ал егер отбасы мүшелерінің әрқайсысы жеке онлайн санақтан өтсе, бұл бір үй шаруашылығының қайталануы болып есептеле ме?

- Егер әр адам санақ парағын жеке-жеке толтыра бастаса, онда әр толтырушы жеке үй шаруашылығына айналады. Тиісінше, санақ біздегі үй шаруашылықтары санының көбейтіп көрсетуі мүмкін, бұл дұрыс емес. Сондықтан санақ парақтарын толтыратын адам өз үйінің (отбасының) барлық мүшелері туралы бәрін білуі керек. Әдетте, негізгі бөлігі (ер адамдар ренжімейді) әйелдер болады, негізінен олар осындай сауалнамаларды толтырады, өйткені олар балалары туралы барлық мәліметтерді, тіпті қай сыныпта оқитыны  туралы жақсы біледі және тек әйелдер барлық сұрақтарға жауап бере алады.  

- Егер адам тек онлайн санаққа өз бетінше қатысса, онда екі үй шаруашылығы болып есептелуі мүмкін. Олардың бір үй шаруашылығы екенін білу үшін қанша уақыт керек болады?

- Егер ересек бала 16 жастан асқан болса, санақ парағын тек өзі үшін толтырады және отбасы мүшелері де онлайн немесе оффлайн режимінде бөлек толтырады. Бұл үй шаруашылығынан түсіп кетеді және осы тұрғын үйде бір үй емес, бірнеше адам белгіленеді. Бұл санақ парақтарын қанша адам толтыратынына байланысты. Нәтижесінде, әрине, біз оны бірден емес, деректерді өңдегеннен кейін ғана аламыз. Сондықтан тағы да қайталаймын, санақ қағаздарын бірден үй шаруашылықтарының  (отбасының) барлық мүшелеріне бір уақытта толтыру керек. Жоғарыда аталған жасөспірім өзі үшін де, ата -анасы үшін де, осы үй шаруашылығында онымен бірге тұратындардың барлығы үшін де толтыра алады.

Менің ойымша, сіз онлайн санаудың соңғы сәтін күтпей-ақ, мүмкіндігінше тез өткеніңіз жөн, өйткені келушілердің көптеп келуіне байланысты серверге шамадан тыс жүктеме болуы мүмкін. Сондықтан уақытты босқа өткізбей, өзіңізге және отбасы мүшелеріңізге 15 қазанға дейін санақ парақтарын толтырғаныңыз абзал.